Afganistan"da hayvancılık ve tarım faaliyetleri önemli gelir kaynaklarıdır. "
Afganistan'da halkın çoğunluğu, tarımdan gelir elde etmektedir. Tarım, Afganistan ekonomisinin temel sektörlerinden biridir ve ülkenin nüfusunun büyük bir bölümü tarımla uğraşmaktadır. Tarım, hem geçimlik tarım şeklinde küçük ölçekte gerçekleştirilen aile çiftçiliğiyle hem de ticari tarım faaliyetleriyle yapılmaktadır. Hayvancılık da Afganistan'da önemli bir gelir kaynağıdır. Sığır, koyun, keçi ve deve gibi hayvanlar yetiştirilmekte ve et, süt, yün ve deri gibi ürünler sağlanmaktadır. Özellikle kırsal bölgelerde, yerel halk için hayvancılık önemli bir geçim kaynağıdır. Sanayi sektörü ise Afganistan'da nispeten daha küçük bir rol oynamaktadır. Sanayi üretimi genellikle düşük ölçekli ve el emeği yoğundur. Gıda işleme, tekstil, deri ürünleri, kereste, madencilik ve inşaat gibi sektörlerde faaliyet gösterilmektedir. Ancak, tarım ve hayvancılık halkın gelirinin büyük bir bölümünü oluştururken, sanayi sektörünün katkısı daha sınırlı kalmaktadır.
Afganistan'ın ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayanmaktadır. Ülkenin toprakları, tarım için uygun iklim koşullarına sahiptir. Başlıca tarım ürünleri buğday, mısır, pirinç, arpa, pamuk, şeker kamışı, üzüm, meyve ve sebzelerdir. Ayrıca, Afganistan, dünyanın en büyük kenevir üreticilerinden biridir. Tarım, Afganistan'da büyük bir istihdam kaynağıdır ve ülkenin gıda güvenliği için önemlidir. Afganistan, hayvancılık kapasitesi yüksek bir tarım ülkesidir. Bazı istatistiklere göre dört milyona yakın ineği ve yirmi milyona yakın keçisi ve koyunu var. Afganistan, süt ürünlerinin yaklaşık yüzde 60'ını yurt içinde üretiyor. FAO'ya göre Afganistan'da 2019'da 170.000 deve - 5.600.000 inek - 7.900.000 keçi ve 10,6 milyon koyun vardı.
Afganistan, hayvancılık sektöründe de faaliyet gösteren bir ülkedir. Sığır, koyun, keçi ve deve gibi hayvanlar yetiştirilmektedir. Hayvancılık, et, süt, yün ve deri gibi ürünlerin sağlanması için önemlidir. Özellikle kırsal bölgelerde, yerel halk için hayvancılık önemli bir geçim kaynağıdır. İnşaat sektörü, Afganistan'da son yıllarda önemli bir büyüme kaydetmiştir. Ülkenin yeniden yapılandırma ve altyapı ihtiyaçları, inşaat sektörüne olan talebi artırmıştır. Yol yapımı, köprüler, barajlar, enerji projeleri ve konut inşaatı gibi alanlarda büyük ölçekli projeler gerçekleştirilmiştir. Telekomünikasyon sektörü de Afganistan'da büyük bir büyüme potansiyeline sahiptir. Son yıllarda, mobil telefon penetrasyonu hızla artmış ve internet erişimi yaygınlaşmıştır. Telekomünikasyon altyapısının geliştirilmesi ve telekomünikasyon hizmetlerine olan talebin artmasıyla birlikte, bu sektörde büyüme gözlenmiştir.
Turizm sektörü de Afganistan'ın potansiyel büyüme alanlarından biridir. Ülkenin tarihi ve kültürel zenginlikleri, doğal güzellikleri ve turistik yerleri turistleri cezbedebilir. Ancak, güvenlik sorunları ve istikrarsızlık nedeniyle turizm sektörü henüz tam anlamıyla gelişme potansiyelini gerçekleştirememiştir. Öte yandan, Afganistan'ın madencilik sektöründe de büyüme potansiyeli bulunmaktadır. Ülkenin zengin doğal kaynaklara sahip olması, madencilik sektöründe yatırım ve geliştirme fırsatları sunmaktadır. Ancak, madencilik sektörü, güvenlik sorunları, yolsuzluk ve altyapı eksiklikleri gibi zorluklarla karşı karşıyadır.
Uluslararası standart faaliyet alanı sınıflandırmasına göre sanayi, madenler, makine sanayileri, elektrik, gaz, su ve inşaatı içermektedir. Bu sektörün katma değeri 1 yılda 4 milyar Afgan'a ulaştı. Sanayinin GSYİH içindeki payı yüzde 1,4, büyümesi ise yüzde -4,1 oldu. Bu sektörün küçülmesine en büyük katkı madenlerin azaltılması ve çıkarılmasıdır. Afganistan'ın tarım, hayvancılık ve sanayi sektörleri, ülkenin ekonomik kalkınması ve sürdürülebilirlik açısından önemli potansiyele sahiptir. Ancak, iç savaş, güvenlik sorunları, altyapı eksiklikleri ve yetersiz yatırım gibi zorluklar, bu sektörlerin tam potansiyellerine ulaşmasını engellemektedir. Afganistan hükümeti ve uluslararası toplum, tarım, hayvancılık ve sanayi sektörlerinin geliştirilmesi için çeşitli projeler ve destekler sunmaktadır.
Afganistan'ın sanayi sektörü, ülkenin ekonomisinde daha küçük bir rol oynamaktadır. Sanayi üretimi genellikle düşük ölçekli ve el emeği yoğundur. Sanayide en önemli sektörler arasında gıda işleme, tekstil, deri ürünleri, kereste, madencilik ve inşaat yer almaktadır. Afganistan, doğal kaynaklarının geliştirilmesi ve sanayinin çeşitlendirilmesi yoluyla sanayi sektörünü güçlendirmek için çeşitli çabalar göstermektedir. Afgan el sanatları, ülkede kendiliğinden bulunan halı dokuma, el dokuması halı, kilim, keçe ve kaba gevşek dokuma yünlü kumaş dokumayı da içerir. Afganistan yılda yaklaşık 2,5 milyon metrekare halı ihraç ediyor.
-
Afganistan"daki madenlerin toplam değeri 1,5 trilyon dolara ulaşmaktadır. Maden sektörü, GSYİH içindeki payı ile önemli bir ekonomik katkı sağlamaktadır. Ülkede altın, kömür, bakır gibi birçok değerli maden bulunmaktadır. Ancak güvenlik sorunları ve siyasi istikrarsızlık, bu kaynakların etkin bir şekilde geliştirilmesini engellemektedir. Kaçak madencilik ve yasadışı sömürü gibi sorunlar da yaşanmaktadır. Afgan hükümeti, doğal kaynakları yönetmek ve yatırımları çekmek için çaba göstermektedir; ancak yetersiz altyapı ve yolsuzluk gibi faktörler bu çabaları zorlaştırmaktadır. Eğitim eksiklikleri de madencilik sektöründeki istihdam fırsatlarını sınırlamaktadır. Afganistan"ın kuzey bölgeleri petrol zengini olarak bilinirken, bakır madenleri ülkenin farklı bölgelerinde yer almaktadır.
-
Afganistan, zengin doğal kaynaklarıyla dikkat çekmektedir. Ülke, 36 trilyon fit küp doğal gaz ve 3,6 milyar varil petrol rezervine sahiptir. Ayrıca, bakır, altın, lityum ve demir cevheri gibi önemli maden kaynaklarına ev sahipliği yapmaktadır. Mıss-e-Aynak bölgesi, büyük bakır rezervleri ile öne çıkarken, Badakhshan ve Helmand bölgeleri altın ve lityum açısından zengindir. Afganistan"ın maden potansiyeli, uluslararası yatırımcılar için cazip fırsatlar sunmaktadır. Ancak güvenlik sorunları ve altyapı eksiklikleri gibi engeller nedeniyle bu potansiyel tam olarak değerlendirilememiştir. 2010 yılında yapılan bir değerlendirme, Afganistan"ın maden rezervlerinin yaklaşık 1 trilyon dolar değerinde olduğunu ortaya koymuştur. Ülke ayrıca kömür ve krom gibi diğer maden kaynaklarına da sahiptir.
Son yıllarda yapılan anlaşmalarla birlikte, Afganistan"daki madencilik sektörü gelişim göstermektedir. Örneğin, Çin ile yapılan bakır anlaşması büyük bir yatırım sağlamış ve yerel istihdam yaratmıştır. Ancak bu süreçte dikkat edilmesi gereken en önemli faktörler arasında güvenlik ve sürdürülebilir altyapı geliştirme yer almaktadır. "
-
Afganistan"ın ulaşım altyapısı, iç savaş ve istikrarsızlık nedeniyle ciddi zararlar görmüştür. Karayolları, ülkenin en yaygın ulaşım şekli olup, ana yollar doğu-batı ve kuzey-güney yönlerinde bağlantı sağlamaktadır. Ancak, güvenlik sorunları ve bakım eksiklikleri bu yolların etkinliğini azaltmaktadır. Demiryolu ağı sınırlı olup, modernizasyon çalışmaları devam etmektedir. Hava ulaşımı ise güvenlik durumu ve kısıtlı hava yolu şirketleri nedeniyle zorluklarla karşılaşmaktadır. Su yolları ise büyük nehirlerin yokluğundan dolayı sınırlıdır. Afganistan"ın ithalatı 2008 yılında 8. 27 milyar dolara ulaşmış olup, başlıca ithalat kalemleri tekstil, petrol ürünleri ve gıda maddeleridir.
İthalatın büyük kısmı Rusya, ABD, Hindistan ve Çin gibi ülkelerden gelmektedir. Ülkenin ihracatında ise Pakistan ve Hindistan öne çıkmaktadır. İran"dan yapılan ihracat da önemli bir yer tutmakta olup, petrol ürünleri ve inşaat malzemeleri gibi çeşitli ürünler Afganistan"a gönderilmektedir.
-
İran ve Afganistan arasındaki coğrafi yakınlık, ticaretin kolaylaşmasını sağlarken, iki ülke arasındaki ticaret anlaşmaları da bu süreci desteklemektedir. İran, Afganistan"a enerji ürünleri ve inşaat malzemeleri gibi çeşitli ürünler ihraç etmektedir. Afganistan"ın İran"a olan bağımlılığı, ihracatın artmasında önemli bir rol oynamaktadır. Son yıllarda İran"ın Afganistan"a yaptığı ihracat, yıllık bir milyar doları aşmış ve bu rakamın önümüzdeki yıllarda 4 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Ayrıca, İran"ın ürün kalitesi ve Pakistan yollarının güvensizliği de tercih sebebi olmaktadır. İki ülke arasındaki ticaretin artırılması için gümrük formalitelerinin basitleştirilmesi ve sınır kapılarının modernizasyonu gibi önlemler alınmaktadır. Bunun yanı sıra, Afganistan"ın uluslararası pazarlara erişimi için hava koridorları ve çeşitli anlaşmalar yapılmıştır. Bu durum, bölgesel ticaretin gelişmesine katkı sağlamaktadır. "
-
Afganistan, serbest piyasa ekonomisine dayalı bir ticaret sistemi benimsemekte ve uluslararası ticaret kurallarına uymaktadır. Ülke, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesidir ve çeşitli bölgesel ticaret anlaşmaları ile diğer ülkelerle ticaret yapmaktadır. Ticaretin düzenlenmesi için belirli lisans ve izinler gerekmekte, gümrük vergileri ve tarifeler uygulanmaktadır. Afganistan"da tarım ürünleri, değerli taşlar, tekstil ve inşaat malzemeleri gibi sektörler öne çıkmaktadır. Ülkenin ticaret yapabilmesi için etkili bir lojistik altyapıya ihtiyacı vardır; bu nedenle limanlar, havaalanları ve karayolları gibi ulaşım ağlarının geliştirilmesi önemlidir. Ayrıca, Afganistan"da ticareti teşvik etmek amacıyla çeşitli yasalar ve düzenlemeler bulunmaktadır. Ancak uzun süren savaşlar nedeniyle ülke ekonomik zorluklarla karşı karşıyadır. Ticaret yapmak isteyenlerin yasal düzenlemeleri dikkatlice incelemesi ve gerekli izinleri alması önemlidir.
-
Afganistan"da tarım, ekonominin temelini oluştururken, hayvancılık önemli bir gelir kaynağıdır. Sığır, koyun, keçi ve deve gibi hayvanlar yetiştirilmekte ve bu hayvanlardan et, süt, yün ve deri gibi ürünler elde edilmektedir. Tarım ürünleri arasında buğday, mısır, pirinç ve pamuk öne çıkmaktadır. Ülke, dünyanın en büyük kenevir üreticilerinden biridir. Sanayi sektörü ise daha sınırlı bir rol oynamakta; gıda işleme, tekstil ve inşaat gibi alanlarda faaliyet göstermektedir. İnşaat sektörü son yıllarda büyüme kaydetmişken, telekomünikasyon da hızla gelişmektedir. Ancak güvenlik sorunları ve altyapı eksiklikleri bu sektörlerin potansiyelini sınırlamaktadır. Afganistan hükümeti ve uluslararası toplum, tarım ve sanayi sektörlerinin geliştirilmesi için çeşitli projeler yürütmektedir. "
